پانتوگرافی یا پانتوگراف (Pantograph) یک دستگاه مکانیکی است. که برای کپی کردن، بزرگ‌نمایی یا کوچک‌نمایی یک طرح یا تصویر استفاده می‌شود. این دستگاه از چهار بازوی متصل به هم تشکیل شده است. و به گونه‌ای تنظیم شده‌اند که حرکت یک بازو به طور متناسب به سایر بازوها منتقل می‌شود. این مکانیزم به کاربر اجازه می‌دهد تا یک تصویر یا طرح را با دقت زیاد کپی کرده یا اندازه آن را تغییر دهد.
اجزای پانتوگراف
1. بازوهای متصل (Arms): پانتوگراف از چهار بازوی متصل به هم تشکیل شده است که به صورت لوزی قرار گرفته‌اند. این بازوها معمولاً از جنس فلز یا چوب ساخته می‌شوند.
2. مفاصل (Joints): بازوها در نقاط مختلف به هم متصل شده‌اند تا بتوانند به راحتی حرکت کنند و تغییر زاویه دهند.
3. قلم کپی (Copying Stylus): این قسمت دستگاه بر روی طرح اصلی حرکت می‌کند و مسیر آن را دنبال می‌کند.
4. قلم رسم (Drawing Stylus): این قلم بر روی سطح دیگری حرکت می‌کند و تصویر یا طرح مورد نظر را کپی می‌کند یا تغییر اندازه می‌دهد.
5. پایه ثابت (Fixed Pivot): نقطه‌ای از دستگاه که به صورت ثابت باقی می‌ماند و به عنوان مرجع برای سایر قسمت‌ها عمل می‌کند.
نحوه کار پانتوگراف
1. تنظیم دستگاه: ابتدا دستگاه را به گونه‌ای تنظیم کنید که بازوها در اندازه و زاویه مورد نظر قرار گیرند. این تنظیمات تعیین می‌کند که تصویر چگونه کپی یا تغییر اندازه داده شود.
2. حرکت قلم کپی: قلم کپی را بر روی طرح اصلی قرار داده و آن را به آرامی حرکت دهید. این قلم باید به دقت خطوط و جزئیات طرح اصلی را دنبال کند.
3. حرکت قلم رسم: به طور همزمان، قلم رسم که به بازوهای دیگر متصل است، همان حرکت‌ها را با تناسب مشخص (بزرگ‌تر یا کوچک‌تر) تکرار می‌کند و تصویر جدید را رسم می‌کند.
کاربردهای پانتوگراف
1. هنر و طراحی: پانتوگراف برای کپی کردن نقاشی‌ها، طرح‌های هنری و سایر تصاویر استفاده می‌شود. هنرمندان می‌توانند از این دستگاه برای بزرگ‌نمایی یا کوچک‌نمایی طرح‌ها استفاده کنند.
2. مهندسی و معماری: در مهندسی و معماری، پانتوگراف برای ایجاد نقشه‌های دقیق و کپی کردن طرح‌های پیچیده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
3. صنعت چاپ: در صنعت چاپ، پانتوگراف برای کپی کردن و تغییر اندازه تصاویر و طرح‌ها در فرایندهای چاپ استفاده می‌شود.
4. حکاکی و صنایع دستی: در حکاکی و صنایع دستی، پانتوگراف به هنرمندان کمک می‌کند تا طرح‌های پیچیده را با دقت بر روی سطوح مختلف کپی کنند.
مزایای استفاده از پانتوگراف
1. دقت بالا: پانتوگراف به کاربران اجازه می‌دهد تا با دقت بالا تصاویر و طرح‌ها را کپی کنند.
2. انعطاف‌پذیری: امکان تغییر اندازه تصاویر به راحتی فراهم می‌شود.
3. ساده و کم‌هزینه: این دستگاه مکانیکی نسبت به تکنولوژی‌های دیجیتال ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر است.
4. بدون نیاز به برق: پانتوگراف به صورت مکانیکی عمل می‌کند و نیاز به منبع تغذیه برقی ندارد.
پانتوگراف یک ابزار مفید و کارآمد برای کپی کردن و تغییر اندازه طرح‌ها و تصاویر است که در بسیاری از صنایع و هنرها کاربرد دارد. این دستگاه به دلیل دقت و انعطاف‌پذیری بالا همچنان در بسیاری از کاربردهای خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد.